Vitiligo nasıl bir hastalıktır?
Vitiligo herhangi bir yaşta ortaya çıkabilen, değişik büyüklükte ve sayıda, iyi sınırlı, süt beyazı renkte yamalarla karakterize kozmetik bir hastalıktır. Genellikle sonradan oluşan bir deri hastalığıdır. Nadiren de olsa doğumsal olabilir. Vücudun herhangi bir bölümü etkilenebilir. Toplumda ala veya alaca hastalığı olarak bilinir. Sık tutulan alanlar; yüz, eller, kollar, bacaklar ve genital bölgedir. Vitiligolu alandaki kıllar da beyazlaşabilir. Hastalık genellikle ağrı, kaşıntı, yanma, kızarıklık ve kabarıklık gibi fiziksel bir şikayete neden olmasa da renk kaybı ciddi kozmetik bozukluğa yol açmakta ve özellikle deri rengi koyu olan kişilerde psikolojik bozukluklara neden olabilmektedir.
Nedeni nedir? Kimlerde görülür?
Vitiligo sebebi hakkında az şey bilinen bir hastalık olsa da Antik çağlardan beri bilinmektedir Vitiligoda deri deriyi rengini veren pigment olan melanini üreten melanosit denilen hücrelerin kaybı ve derinin beyazlaşması söz konusudur. Birçok faktör üzerinde durulmakla birlikte hastalığın nedeni halen tam bilinmemektedir. Toplumlarda yaş, cinsiyet ve ırk ayrımı yapmadan her 100 kişiden 1-2 kişide görülür. Genelde 10-30 yaş arası başlar.
Vitiligo genetik bir hastalık mıdır? Başka hastalıklarla birliktelik görülür mü?
Hastaların yüzde 30'unda ailede vitiligosu olan biri bulunur. Otoimmün diğer hastalıklarla birlikte bulunabilir (diyabet, tiroid hastalıkları, pernisiyöz anemi vb.)
Vitiligo başka hastalıklarla karışır mı?
Bazı mantar hastalıkları, benler ve böcek ısırıkları, deri hastalıklar iyileşirken deride bıraktıkları renk açılması ile Vitiligo karışabilir.
Vitiligo nasıl fark edilir? Hastalık nasıl seyreder?
Vücudun birkaç yerinde aniden gelişen veya zaman içinde belirginleşerek fark edilen deri renginin beyazlaşması görülür. Koyu tenli kişilerde kolay fark edilebilir. Açık tenli kişiler ise özellikle yazın bronzlaşmanın ardından fark ederler. Hastalığın seyri ve şiddeti kişiden kişiye değişir. Yıllarca değişmeden kalabilir ya da bazen tüm vücudu etkileyecek tarzda hızla artabilir. Lezyonlarda güneş yanığı gelişirse kızarıklık ve ağrılı olabilir.
Tetikleyici faktörler var mıdır?
Sıkıntı, stres, ateşli hastalıklar ile çarpma gibi travmalar ve güneş yanığı gibi nedenlerle meydana gelen deri travmaları hastalığın şiddetlenmesine ya da yeni Vitiligo alanlarının oluşmasına neden olabilir.
Tanısı nasıl konur?
Vitiligo tanısı dermatoloji uzmanları tarafından klinik olarak kolaylıkla konulur. Wood lambası ile muayene tanıyı destekleyen bir muayene yöntemidir. Biyopsi çok nadir gerekir. Vitiligo ile birlikte tiroid, diyabet ve bir tür kansızlık olan pernisiyöz anemi gibi hastalıklar olabilir ve araştırmak gerekir.
Tedavisi nasıl yapılır?
Vitiligo tedavisinde amaç, renk hücrelerinin tekrar normal çalışmasını sağlamaktır. Kremler, fototerapi tedavileri, bazı ağızdan alınan ilaçlar günümüzde en sık kullanılanlardır. Her tedavi, her hasta için uygun olmayabilir. Hastanın yaşı, vitiligonun tipi ve yaygınlığı, bulunduğu bölge, tedavinin yarar-zarar oranının bilinmesi tedavinin seçimini belirlemede etkilidir. Tedavide erken tanı ve erken tedaviye başlanılması önem taşımaktadır. Topikal yolla uygulanan krem veya pomadlar sınırlı alanlarda vitiligosu olan kişilerde tercih edilir. Başarı hastaya göre değişir. En sık kullanılan, kortizonlu kremlerdir. Çok yaygın ve uzun süre kullanımlarda ve yüz gibi derinin özellikli olduğu bölgelerde yan etkiler açısından dikkatli olunmalıdır. Topikal immunomodülatör ilaçlar güvenli olup yanıt belli bölgelerde oldukça iyidir. İmmün sistemi güçlendirici topikal ve sistemik destek tedavilerden de yararlanılır. Stresin tetikleyici rol oynadığı hastalarda psikolojik destek gerekir. Az sayıda hastaya uygulanabilen normal derinin vitiligolu alana nakledildiği cerrahi yöntemler belli merkezlerde yapılabilmektedir. Bunun için genellikle hastalarda yeni lezyon çıkışının olmaması gerekir. Diğer bir tedavi şeklinde ise vitiligosu çok yaygın olan hastalarda, hastalıksız deri alanlarının normal rengi ilaçlarla açılarak kabul edilebilir bir kozmetik görünüm sağlanmaya çalışılır.
Makyaj ve kamuflaj ürünleri ile beyaz alanları kapatmak kolay ve güvenlidir. Bu bir tedavi yöntemi değildir, hastaları görünüş açısından çok rahatlatır. Fototerapi de ultraviyole kaynaklarından belirli ölçülerde faydalanarak yapılır. Ancak güneşe maruz kalmak ve bronzlaşmak vitiligoyu belirginleştirir. Ayrıca vitiligolu deride güneşe karşı doğal savunma yeteneği kaybolmuştur. Bu alanlarda kolaylıkla güneş yanığı gelişebilir. Güneş yanığı yeni vitiligo alanları gelişmesine neden olabilir. Bu nedenlerle en az 30 faktörlü bir güneş koruyucu kullanılmalı ve uygun giysiler giyilmelidir.
